SOHBETLER

160 METRE BANDINDA

TERS U ( INVERTED U) ANTEN

          Evlerde 160 Metre bandında verimli çalışabilecek  antenin kurulmasının zorluğu hepimiz tarafından çok iyi bilinmektedir. bu antenler  biz Radyo Amatörlerini oldukça fazla üzmektedir. Bu bandın aşıkları olduğunu biliyorum  gönül bu ferman dinlemez 40’a da  düşer 160’a da..J
          Geçenlerde arşivlerimi karıştırırken KM3MT'nin anlattığı bir Ters U antene rastladım.Oldukça enteresan bir anten olarak dikkatimi çekti ve 160 metrecilere duyurayım istedim.
          160 metre için ½ dalga boyu  tel antenlerini  eğer bir evin çatısında  Loop şeklinde dolaştırarak yapmayı düşünürseniz  çok geniş bir yer kaplar, ayrıca rezonans ayarını da bir kapasitörle yapmanız ondan sonra beslemeye geçmek gerekir, yani beslemede de problem vardır.Yada loop yerine vertikal kamçı anten dikmeniz de mümkündür ancak bu takdirde de boyunu kısaltmak için dipte veya ortada yükleme bobinleri kullanmalısınız. Evlerde yapılmış en iyi yükleme bobininin bile Q değeri  200 civarında olup 1000 ohmluk endüktans sağlarlar.Bu bobin bu değerleriyle antene seri olarak 5 ohmluk  radyasyon rezistansı ilave edecektir.
          Bu tip antenlerde radyasyon rezistansı  genellikle 5 ohmdan azdır, durum böyle olunca antene gönderdiğiniz RF gücü bobinde ısı olarak kaybolmaya mahkum oluyor demektir. Halbuki bu frekanslarda maksimum radyasyon elde edebilmek için anten yerden mümkün olduğunca yukarıda olmalıdır bu konumda RF akımının yukarda yüksek tutulmasını sağlar ayrıca bobin yüklemeli vertikal antenlerde akım antenin toprağa yakın kısmında yüksektir, eğer topraklamada yani ground sistemde en ufak miktarda ohmik resiztans varsa akım kaybına sebeb olacaktır ve bu da yayında kayıp demektir, yani I akımının  karesi çarpı R ( I ^2x R )  kayıbı ayni zamanda takat kaybı demektir.
           Normal AM yayını yapan ticari  istasyonlarının anten sistemlerinde  en az 120 radyal birbirinden 3 derecelik açılarla yere döşenir ve bu yöntemle de çok düşük ground rezistansı elde edilerek RF kaybının önüne geçilir.Takdir edersiniz ki böyle bir radyal sisteminin bir radyo amatörü tarafından yapılması hemen hemen imkansızdır. 

---------------
BİRAZ ZEKA İLAVESİ 
Peki bütün bunlar iyide ne yapacağız, evet bu noktada biraz zeka ilave edeceğiz anten olayına, nasılmı?, şöyle ; Hepimizin bildiği gibi 160 metre 1/4 lambda vertikal antenin boyu 40 metre civarındadır.Eğer bu antenin boyunu 40 metreden biraz daha uzun yapacak olursanız antendeki yüksek akım bölümü antenin dibinden yani maksimum kayıplı bölümden minimum kayıplı bölüme yani yukarıya kayacaktır.Ayni zamanda da besleme noktasındaki 38 ohmluk empedansı da yükselecektir ve bu empedans artık endüktif reaktans olarak bir değer alacaktır. Böyle bir anteni rezonansa getirmek için artık bir bobin yerine seri kapasitör kullanabiliriz.
Önce şunu belirtmeliyim kapasitörlerin Q değerleri bobinlerden yüksektir böylece kapasitif reaktans bobinin 1000 ohmundan daima yüksektir ayrıca çeyrek dalga boyundan daha uzun bir anten çalışacağı frekansta daha yüksek bir radyasyon rezistansını havi olacağından, besleme noktasında daha düşük bir besleme noktası akımı olacaktır..Böyle bir anteni yüksek Q ' lü bir kapasitör ile ayara getirebiliriz ve ayar elemanındaki kayıp, dipten yüklemeli vertikal antendeki kayıba göre fevkalade az olacaktır,toplam takatin fraksiyonları kadar belki de..
            Bu durumda kapasitördeki RF akımı bobindekine kıyasla çok az olacağından ( I^2 R) kayıbı da bobindekine kıyasla çok daha  düşük kalacaktır.Bütün bu anlatılanların ışığında 160 metre için bir vertikal anteni  nasıl yaparız şimdi bunu görelim.
             
-----------------

 ANTENİN YAPIMI

50 metre kadar plastik kaplı 0.5 mm lik ev tipi enstalasyon teli aldım.Bu teli yakınımızdaki 18 metre kadar yüksekliği olan bir meşe ağacının üzerinden aşırdım, nasılmı?,  balık oltamın ucuna büyükçe bir yumurta tipli kurşun ağırlık bağladım ve omuz+dirsek roketi yardımıyle ağacın üstünden öbür tarafına aşırdım.Teli kurşunlu tarafta kurşunu çıkararak naylon misinanın ucuna sıkıca bağladım.Ağacın bu tarafından misinayı oltaya sarmaya başlayınca tel ağacın üstünden bu tarafa geçti.Bu işi yapmadan önce diğer taraftaki ucu toprağa çaktığım bir kazığa bağladım ki hepsini yanlışlıkla bu tarafa çekmiş olmayayım.:-))
Bu tarafa çektiğim telin ucundaki misinanın diğer bir ağaca bağlanması ile en az üç metre topraktan yukarıda olmasını sağladım.Yakınınızda böyle bir ağaç yoksa üç metrelik bir pvc boruyu yere güzelce sağlam olarak dikerseniz ayni işi görecektir..Böyle yapıldığı takdirde  hem güvenlik açısından hemde fazla kayıpları önlemek  bakımından  uygun olacaktır..Topraklama için 2,5 metrelik  ve 1,5cm çapındaki evlerde kullanılan topraklama çubuğunu kazığı çaktığınız yere yakın toprağa gömün veya çakın, bir çaresini bulun, telin besleme noktasındaki tutma ucu olacak bu topraklama çubuğuna 30 cm lik misina ile güzelce bağlayın.Şimdi resmi gözünüzün önünde canlandırın, ağacı yüksek direk olarak kullanıyoruz. Yarım metre yere gömdüğümüz pvc borunun 2,5 metresi dışarıda ve anteni telinin bir ucunu boruyu toprağa gömmeden  buraya bağlamıştık.Telin diğer ucu ağacın öbür tarafındaki yere çaktığımız kazığa misina ile bağlandı.Anten Inverted U tipi oldu.

-------------------------

TOPRAK  SİSTEMİ
    
Boşluktaki 1/2 lambda 160 metre bandı anteninin uzunluğu 80 metreye yakın olur.bu anteni toprağa yakın yerleştirirseniz rezonans frekansı düşecektir. onu tekrar rezonans frekansına getirmek için ilk boyunun %60 kadarını kesmeniz yani azaltmanız gerekecektir.Bu durumda besleme noktasındaki 72-76 ohmluk besleme empedansı da 200 ohma doğru yükselecektir.Şimdi 60 metre kadar 1 mm'lik ayni plastik kaplı çok nakilli teli orta noktası anten telimizi bağladığımız kazığın yanında olacak şekilde ve ağacın altında geniş bir daire teşkil etmek üzere yere serdim.Bu durumda bu sistemin empedansı yaklaşık 60 ohm olacaktır.Anten telinin 150 ila 200 ohmuna karşı bu
empedans ile aşağı yukarı antene uyguladığım RF enerjisinin 1/3 ünü kayıp olarak sayacağım.Böylece kısaltılmış vertikal antene  nazaran bu orandaki kayıp miktarı fevkalade iyi bir netice olacaktır.

------------------

ANTENİN BESLENMESİ

Bu antenimizin besleme noktasındaki empedansının 200 ohm civarında olduğunu söylemiştik. Burada besleme için üçlü ( Trifilar ) telle sarılmış  4/1 balun kullandım. 200/4 = 50 ohm.Anten baluna eski bir lambalı radyodan çıkarılmış 2 ganglı varyabl kapasitör ( 365 pf ) ile seri olarak  bağlanacaktır. Bu tip varyabl kapasitörleri 120 wata kadar takatlarda rahatça kullanabilirsiniz. Daha yüksek takatler için daha geniş aralıklı varyabl kapasitörler bulmalısınız. Balunun ground ucu ile besleme koaksının şildi topraklama kazığına bağlanacaktır..
                Varyabılı orta değerine ayarlayıp 1,8 -1,9- 2,0 MHz lerdeki SWR'yi ölçün.Kapasitörü istediğiniz merkez frekansında ayarlayabilirsiniz, yalnız varyabılın çok ısınmış olması ihtimaline binaen bir plastik çubuğu ayarda kullanmanızı öneririm.Antenin band genişliği 50 KHz civarında olacaktır.Kendiniz de bunun ne kadar olduğunu
2:1 SWR noktalarında ölçüm yaparak frekans aralığını yani band genişliğini bulabilirsiniz. Hem varyabılı hemde balunu plastik bir kutu içine alıp dış etkilerden koruma işlemini tamamlamayı unutmayınız.
               Yaz aylarında bu antenle birçok Avrupalı amatörle QSO çok rahatça yapılmıştır.80 ve 40 metredeki performansını  deneme fırsatını henüz bulamadım.Denediğim zaman size de yazarım.
-----------------
Ö.Ö.nün Notu : K3MT'nin yazısı burada sona eriyor.Ümit ederimki bu tip bir anteni yapan arkadaşlarımız bizi tecrübeleriyle aydınlatacaklardır.Kolay gelsin ve başarılar diliyorum..
Selam from İzmir...
73's de Özhan,TA3BQ